مرزه
مرزه گیاهی است از تیره نعناعیان Labiatae علفی یکساله ، دارای ساقه های متعدد با برگهایی به رنگ سبز خاکستری، باریک، دراز، متقابل و پوشیده از تار. گل های آن ریز و سفید یا سرخ است. گیاه مرزه بوی تندی دارد و در اطراف تبریز، خوی و ارسباران و در مناطق مختلف خراسان بطور خودرو می روید، در اغلب مناطق ایران به صورت پرورشی نیز کاشته میشود
از نظر ترکیبات شیمیایى در گیاه مرزه اسانس وجود دارد که مقدار آن در دوران رویش گیاه در حدود 97/ 0 درصد مىباشد. از این اسانس در ساختن بعضى عطرها و ادوکلن ها استفاده مىشود.
مرزه بعلت داشتن ترکیبات فنلی در اسانس و ترکیبات تاننی در برگ دارای خاصیت ضد قارچ، ضد میکروب، ضد اسپاسم می‌باشد.
یکی از فرآوردهای اصلی از گیاه مرزه اسانس آن است که از تقطیر با بخار آب از برگ ها و سر شاخه های برگدار گیاه حاصل می شود و کاربرد وسیعی در صنایع غذایی دارد و از نظر پزشکی نیز مقوی معده تسهیل کننده عمل هضم و ضد نفخ است.
مرزه دارای خاصیت ضد ادراری بوده و بعنوان ضد استسقاء زیاد بخصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده بوده است. این اثر را به دلیل وجود جسم کارواکرول در اسانس آن می‌دانند.
طبع مرزه
براساس طب سنتی دارای طبیعت نسبتا گرم و خشک است.
خواص مرزه
1- سبزی مرزه ضد اکسیدان، بیماری های کبدی را برطرف و فعالیت قلب و کلیه را تقویت می کند و از ابتلا ء به قولنج جلوگیری می نماید.
2- تسکین دهنده تب های طولانی مدت و عملکرد کلیه و کبد را بهبود می بخشد.
3- مصرف آن برای درمان عفونت های روده و انگل توصیه شده است.
4- برای درمان طبیعی کولیت روده (قولنج روده) ، اسهال ، کرم روده و مشکلات دیگر سیستم گوارشی مفید است.
5- منبع غنی از فیبر است ، کلسترول بدخون و خطر سکته قلبی خون را کاهش می دهد.
6- برای حفظ سلامت قلب و عروق ،رفع تپش قلب مفید است و به ساخت گلبول های قرمز خون کمک می کند.
7- علایم بیماری های تنفسی مانند گلو درد، سرفه ، احتقان و گرفتگی بینی و برونشیت را برطرف می کند.
8- از آن جا که سبزی مرزه سرشار از آنتی اکسیدان است، روند پیری را به تاخیر می اندازد و باعث تشکیل سلول های سالم و طول عمرمی شود.
9- مرزه عملکرد سیستم ایمنی بدن ، سلامت ذهن را بهبود می بخشد و به فرد کمک می کند تا به طور موثر با استرس کنار بیاید.
10- ضماد تازه برگ های له شده آن در درمان یرقان، نقرس ،ریزش مو و درد مفاصل کاربرد دارد.
11- قطره دنتول برای بیحس کردن دندان درد و تسکین نیش زنبور استفاده می شود.
12- تسکین دهنده درد، ضد آرتریت و ضد ویروس تب خال است.
13- غرغره با جوشانده آن روزی 3 الی 4 باربرای کمک به رفع سرسام مفید است.
14- برای کمک به درمان تومور مغزی ؛ بادیان، گل سرخ، گلنار ، بادرنجبویه، بهارنارنج از هرکدام یک قاشق غذاخوری، در 2 لیوان عرق نعناع، عرق آویشن، عرق مرزه، یکی یا همه اینها را با هم مخلوط کنید و روی شعله ملایم به حد جوش برسانید. روزانه 7 الی 8 بار غرغره کنید.
15- مرزه از تخمه شدن، ریفلاکس گوارشی یا ترش کردن غذا جلوگیری میکند
16- اسانس مرزه مقوی معده ، تسهیل کننده عمل هضم و درمان نفخ معده است.
17- روغن آن سر درد و حالت استفراغ را رفع می کند.
18- برای کنترل و جلوگیری از آسیب بیشتر آرتریت روماتوئید ، روماتیسم و آرتروز تخم مرزه کوبیده را با کمی آب خمیر کرده و روی مفاصل دردناک ضماد کنید.
19- دمکرده مرزه هضم کننده غذا، ادرار آور، عفونت ادراری و التهاب مثانه را درمان می کند.
20- دمکرده آن در موارد درمان اسهال استفاده می گردد.
21 – برای برطرف نمودن التهاب رحم ، عفونت رحم یا عفونت واژن و جلوگیری از سقط جنین می توانید آب صاف شده دمکرده آنرا در رحم شیاف نمائید.
22- برای بهبودی یرقان ،مرزه پخته را بکوبید و در حمام به بدن بمالید و پس از مدت 15 دقیقه دوش بگیرید.
طریقه مصرف مرزه
* طرز تهیه و مصرف دمکرده مرزه :
مقدار 30 گرم از گیاه مرزه را در یک لیتر آبجوش بمدت 15 دقیقه دم کرده و روزانه 3-4 مرتبه و هر بار 1-2 فنجان از آنرا میل کنید.
در استعمال خارجی 60- 50 گرم آنرا در یک لیتر آبجوش دم کنید.
* طرز تهیه روغن مرزه:
مرزه خشک سائیده شده را یک شب در آب خیس کنید و اگر تازه می‌باشد در آب خیس کردن لازم ندارد با قدری آب روی سبزیها بریزند که آب بالای سبزی باشد بعد سبزیها را با آب بقدری بجوشانند که آب داخل سبزی ها نصف شود. بعد صاف شده آنرا با روغن کنجد یا روغن زیتون به روش بن ماری بقدری حرارت دهید که بدون آب شود و فقط روغن باقی بماند.
اگر خود مرزه میسر نشد تخم مرزه بطوری که به عرض رسید استعمال کنید
مضرات مرزه
– مصرف این گیاه در زمان بارداری ممنوع است.
– مصرف بدون مصلح آن برای گرم مزاجان مضر می باشد.
خواص عرق مرزه
تقویت کننده معده
تقویت نیروی جنسی مردان
مفید برای کلیه ها و دردمفاصل
درمان نقرس و فلج
تقویت کننده استخوان
ضد انگل و اسهال
طبع عرق مرزه
طبیعت گرم دارد
طریقه مصرف عرق مرزه
قبل از هر وعده غذا یک استکان میل شود.
